Spis treści
Na czym polega warunkowanie klasyczne
Warunkowanie klasyczne to proces, w którym początkowo obojętny bodziec poprzez długotrwałe łączenie go z bodźcem, który wywołuje automatyczną (fizjologiczną, wrodzoną) reakcję organizmu, staje się bodźcem, który sam wywołuje owe automatyczne reakcje.
Przykład. W psychologicznych książkach królują psy więc i ja wykorzystam to kochane zwierzątko. Bodźcem bezwarunkowym jest jedzenie – mięso.
Bodziec bezwarunkowy – jest to bodziec, który wywołuje reakcję bezwarunkową, odruchową.
Reakcja bezwarunkowa – reakcja automatyczna, samoistna organizmu wywołana przez bodziec bezwarunkowy, która występuje w organizmie bez poprzedniej potrzeby uczenia się. Może to być np: sinienie, mruganie, bicie serca, skurcz żołądka.
U naszego psa – reakcją bezwarunkową jest wytwarzanie śliny.
Bodziec warunkowy – początkowo bodziec obojętny dla organizmu; po pewnym czasie nabiera znaczenia dla organizmu. Bodziec, który w organizmie po odpowiednim warunkowaniu, nauczeniu się samoistnie wywołuje reakcję warunkową.
W naszym przykładzie bodźcem warunkowym jest światło prezentowane wraz z pokarmem odpowiednią ilość razy.
czytaj też:
Nabywanie, reakcja warunkowa, wygaszanie
Reakcja warunkowa – potrzebuje uprzedniego ćwiczenia organizmu, aby mogła wystąpić, czyli występuję po nauczeniu się odpowiedniego reagowania na dany bodziec warunkowy. Reakcja ta występuje po skojarzeniu bodźca bezwarunkowego z warunkowym. Dany organizm nauczył się, że dany bodziec warunkowy przyniesie to samo, co bodziec bezwarunkowy, i w ten oto sposób następuje w organizmie reakcja warunkowa, która jest analogiczna jak reakcja bezwarunkowa.
U naszego psa następuje reakcja warunkowa, czyli zaczyna się ślinić, kiedy to zapalimy światło. Połączył oba bodźce, czyli pokarmi światło, i teraz już po samym zapaleniu światła ślinka mu cieknie. Nauczył się odpowiedniej reakcji, samo zapalenie światła informowało go, że zaraz czeka go smaczny posiłek.
Nabywanie – jeden z elementów warunkowania klasycznego, w którym organizm łączy bodziec warunkowy z bodźcem bezwarunkowym, a z tego tytułu powstaje reakcja warunkowa. Nabywanie to pierwsza wywołana w organizmie reakcja warunkowa. Organizm skojarzył, że bodziec warunkowy i bezwarunkowy przynosi to samo
Pies nauczył się, jak to opisano wyżej, iż samo światło przynosi pyszny kąsek mięsa. Wystąpienie pierwszy raz owej reakcji, tj. ślinienie w chwili zapalenia światła, to nabywanie.
Wygaszanie – gdy bodziec warunkowy nie przynosi już bodźca bezwarunkowego następuje słabniecie reakcji warunkowej, aż może całkowicie ulec wygaszeniu.
Pies po zapaleniu światła nie dostaje mięsa, sytuacje powtarza się kilkukrotnie. Następuje powolne zmniejszenie wydzielania śliny, aż w końcu pies może całkowicie przestać reagować, kiedy to zapalimy światło.
Samoistne odnowienie – występuje, kiedy organizmowi po jakimś czasie znów zaprezentujemy bodziec warunkowy. Reakcja warunkowa odnowi się, czyli wniosek taki, że trudno ostatecznie odwarunkować raz nabytą reakcję warunkową. Następuje tylko pozorne wygaśniecie, uśpienie na pewien czas.
Nasz pies znów dostaje kawałek mięsa, kiedy to zapalimy światło. Mimo upłynięcia jakiegoś czasu pamięta związek jaki wytworzył się u niego, jego reakcję jest znów ślinienie.
Warunkowanie następcze, śladowe i równoczesne
Warunkowanie następcze – występuje wtedy, gdy bodziec warunkowy jest prezentowany przed pojawieniem się bodźca bezwarunkowego, poprzedza go zazwyczaj o kilka sekund i trwa do momentu pojawienia się bodźca bezwarunkowego.
Światło zapala się parę sekund przed pojawieniem się pokarmu.
Warunkowanie śladowe – bodziec warunkowy prezentowany jest przed pojawieniem się bodźca bezwarunkowego i zostaje wyłączony tuz przed pojawieniem się go.
Światło zapalamy parę sekund przed pojawieniem się pokarmu i gasimy w momencie podania go.
Warunkowanie równoczesne – oba bodźce występują w tym samym czasie.
Światło oraz pokarm są prezentowane w tej samej sekundzie, pies za bardzo nie może zorientować się w sytuacji, nie łączy zbyt dobrze zapalenia światła i pojawiającego się pokarmu.
Generalizacja i różnicowanie bodźców
Warunkowanie wsteczne – najpierw jest prezentowany bodziec bezwarunkowy a następnie bodziec warunkowy.
Dajemy naszemu psu pokarm, a kiedy już je zapalamy światło. Pies wykazuje bardzo małą reakcję na zapalenie światła, a może nawet nie wykazywać jej wcale. Nawet jeżeli uda mu się połączyć ze sobą pokarm i światło, to i tak jego reakcja będzie niewielka i szybko może ulec wygaszeniu.
Generalizacja bodźca – kiedy dany bodziec warunkowy staje się istotny dla organizmu, inne podobne mu bodźce również mogą stać się ważne, i mogą zacząć wywoływać reakcję warunkową.
Światło jest dla naszego psa bodźcem warunkowym. Pies początkowo został uwarunkowany na ciepły, żółty odcień zapalanego światła, pies może przerzucić swoją reakcję ślinienia również na inne odcienie zapalanego światła – zimy, niebieski odcień światła. Im większe podobieństwo tym silniejsza reakcja warunkowa.
Różnicowanie bodźców – przeciwieństwo wyżej opisanego. Podobne bodźce nie wywołują reakcji warunkowej. Organizm uczy się rozróżniania bodźców, na początkowym etapie myli się , ale po paru próbach różnicuje bodźce.
Pies początkowo reaguje na obydwa odcienie zapalanego światła, po kilku powtórzeniach jednak zaczyna wyłapywać różnice w obu prezentowanych bodźcach. Zaczyna ślinić tylko po zapaleniu światła o ciepłym odcieniu.
