Spis treści
Obecność innych może wywoływać facylitację społeczną lub próżniactwo społeczne. Istotnie jest to, czy dochodzi do oceny naszej indywidualnie włożonej pracy w jakieś działanie.
Facylitacja społeczna
Obecność innych może usprawniać naszą pracę, przy innych czujemy dopływ energii, inni mogą działać na nas motywująco. Chcemy się wykazać, nawet przed osobami nam nieznanymi. Biegając w parku na pewno przyśpieszysz mijając kogoś idącego z naprzeciwka. Działa wtedy zjawisko facylitacji społecznej – pobudzenie wynikające z obecności innych osób dodaje Ci kopa, a ty wkładasz większy wysiłek w swoją pracę.
Facylitacja społeczna – odczuwanie pobudzenia w obecności innych, co wpływa na polepszenie wykonania zadań znanych, łatwych i rutynowych, a pogorszenie wykonywania zadań trudniejszych. Do facylitacji społecznej dochodzi zazwyczaj, kiedy wykonujemy pracę samodzielnie, a ktoś z boku po prostu jest.
Pobudzenie usprawnia naszą pracę, ale zazwyczaj odnosi się to do zadań nam dobrze znanych, które wykonujemy rutynowo, wręcz automatycznie. Kiedy przed nami jest postawione zadanie trudniejsze, którego nie potrafimy od razu rozwiązać, bądź gdy mamy się nauczyć czegoś nowego, pobudzenie, jakie wywołują inne osoby, tylko nam utrudnia nasze działanie.
Ciężko bowiem uczyć się czegoś nowego, nawet w obecności kogoś nam bliskiego. Lękamy się oceny ze strony innych, boimy się, że wyjdziemy na ogromne ignorantki, którym brakuje szarych komórek. Ocena ze strony innych jest dla nas bardzo istotna, to ona jest główną przyczyną naszego pobudzenia wywołanego obecnością innych. Tak uważał psycholog społeczny Cottrell, który w swojej naukowej pracy, skupił się na lęku przed oceną społeczną i jego wpływie na pobudzenie. Innego zdania był Zajonc, sądził, iż sama obecność innych wywołuje u nas wzrost napięcia. Napięcie wpływa na polepszenie wykonywana zadań dobrze opanowanych a pogorszenie wykonywania zadań nowych i trudniejszych. Nieco więcej o facylitacji społecznej w linku poniżej.
czytaj też:
CZYM JEST FACYLITACJA SPOŁECZNA
Czym jest próżniactwo społeczne?
Czy będąc w grupie i wykonując jakieś zadanie zdarzyło Ci się troszkę poleniuchować? Zapewne tak, szczególnie wtedy, kiedy wiedziałaś/łeś, że odpowiedzialność za powierzone zadanie ponosi grupa, a nie Ty jako indywidualna osoba.
Bibb Latane, Kipling Williams Stephen Harkins w latach 80 XX wieku określili stan, w którym nie dajemy z siebie wszystkiego działając w grupie, mianem próżniactwa społecznego. Badając próżniactwo społeczne przeprowadzili masę eksperymentów. Jednym z nich było mierzenie poziomu hałasu. Poprosili grupę studentów o zrobienie jak największego hałasu, krzycząc i klaszcząc. Dokonywali pomiarów indywidualnych, jak i grupowych. Naukowcy początkowo sądzili, że będąc w grupie studenci okażą się bardziej śmiali i będą krzyczeć głośniej. Nic bardziej mylnego. Okazało się, że w grupie poziom hałasu był niższy. Studenci wykonując zadanie grupowo nie wkładali już tyle energii w klaskanie, co wcześniej. Dało o sobie znać próżniactwo społeczne. Wykonując zadanie w grupie zapewne sądzili, że inni dadzą z siebie wszystko, więc oni mogą sobie troszkę pofolgować.
Próżniactwo społeczne zazwyczaj pojawia się, kiedy w grupie nie jest istotne, kto ile zrobił, ale jaki jest końcowy efekt. Poszczególne osoby wykonujące jakiś projekt nie odpowiadają osobiście za wykonanie zadania. Dlatego, co niektórzy, nie odczuwając lęku przed oceną, mogą pozwolić sobie na odrobinę luzu. Weźmy przykładowo pracowników pracujących przy pakowaniu jogurtów. Monotonność ich pracy, wkładanie jogurtów do kartonów, musi zaowocować tym, że próżniactwo społeczne wystąpi. Jeżeli 20 osób robi dokładnie to samo i nikt nie liczy ile ty jogurtów zapakowałeś, to na pewno nie będziesz starannie przykładał się do pracy.
czytaj też:
Próżniactwo społeczne a zadania trudne i łatwe
Próżniactwo społeczne występuje bardzo często, szczególnie jeśli chodzi o wykonywanie zadań prostych, które nie wymagają poświęcania zbyt dużej uwagi. Klaskanie, wydawanie okrzyków czy pakowanie jogurtów własnie do takich zadań należą. Ludzie przy takich zadaniach wkładają mniej wysiłku w ich wykonanie. Będąc w grupie i wykonując zadania dość typowe nie odczuwają z tego tytułu żadnego napięcia. Dlatego też praca przy zadaniach prostych i rutynowych prowadzi do wystąpienia próżniactwa społecznego. Pomyśl, ile razy w pracy robiąc coś z innymi wspólnie pomyślałeś – „Przecież nie muszę się tak starać, kto się dowie ile naprawdę sam zrobiłem, nawet jak popełnię błąd i tak nie dowiedzą się, że to ja”. Na pewno odczuwałeś ulgę myśląc w ten sposób.
Przy zadaniach łatwych uspokojenie, będące rezultatem mniejszej odpowiedzialności, wpływa na to, iż zadania są wykonywane z mniejszą dokładnością. Ludzie mniej przykładają się do pracy. Wykazują się raczej niedbalstwem. Nie boją się oceny ze strony innych, bowiem są przekonani, iż ich wysiłek nie jest istotny.
Nieco inaczej podchodzimy do zadań trudniejszych, bardziej ambitnych i interesujących, wtedy to rzadziej pojawia się próżniactwo społeczne. Pracując nad zadaniami bardziej interesującymi członkowie grupy sami motywują się do cięższej pracy, poświęcają w wykonanie więcej energii. Spokój, jaki daje grupa i nieco rozłożona na poszczególnych członków odpowiedzialność, wpływa na lepsze wykonanie zadań. Rozwiązanie problemu przychodzi z łatwością, członkom grupy szybciej coś przychodzi do głowy, stają się bardziej kreatywni. Odpowiedzialność spoczywa na grupie, dlatego też członkowie nie odczuwają lęku przed oceną ze strony innych.
Zespołowe wykonywanie zadań trudnych obniża lęk i podnosi poziom ich wykonania, przy takich zadaniach próżniactwo społeczne pojawia się rzadziej.
Próżniactwo społeczne a facylitacja społeczna
Obecność innych raz czyni Cię czujnym i pobudzonym, a raz Cię uspokaja i odpręża. Czy obecność innych usprawni, czy też obniży poziom wykonywanych przez Ciebie zadań?
Warto w tym miejscu podzielić zadania na proste i te bardziej skomplikowane. Jak była mowa wyżej facylitacja i próżniactwo społeczne nieco odmiennie odnoszą się do tych dwóch typów zadań. Kiedy wykonujemy czynności proste przy innych, poziom ich wykonania poprawia się – działa zjawisko facylitacji społecznej. Kiedy natomiast proste czynności wykonujemy razem z innymi, kiedy to nasz indywidualny wkład w prace nie jest istotny, ujawni się próżniactwo społeczne. Zadania takie zostaną wykonane przez nas z mniejszą starannością.
Przy zadaniach bardziej wymagających obecność innych może utrudnić ich wykonanie, ale też jeżeli wykonywane są wspólnie z innymi, może dojść do szybszego ich rozwiązania. I tak kiedy, rozwiązujemy coś trudnego sami, fizyczna obecność innej osoby powoduje wzrost naszego napięcia, i niestety zadania nie potrafimy dobrze wykonać. Występują efekty facylitacji społecznej – stan naszego pobudzenia spowodowanego obecnością innych, wpływa na gorsze wykonanie naszej pracy. Ocena ze strony innych rodzi w nas lęk i automatycznie podnosi stan naszego pobudzenia, co odbija się na gorszym wykonaniu zadań trudniejszych.
Co innego współpracując z innymi w grupie, kiedy to odpowiedzialność jest rozłożona na wszystkich. Tutaj inni pomagają nam w rozwiązaniu problemu, nie jesteśmy tylko my za niego odpowiedzialni. Grupa przynosi względny spokój, co wpływa na naszą kreatywność i szybsze działanie. Kiedy jednak nasz indywidualny wkład pracy jest tutaj istotny poziom wykonania zadań spada. Przy zadaniach trudniejszych lęk przed oceną ze strony innych utrudnia ich wykonanie i nawet wielkość grupy nie wpłynie na lepsze ich wykonanie.
