Schemat negatywizmu według Younga

W ramach terapii schematów Jeffrey’a Younga wyróżniono szereg wczesnych schematów dysfunkcyjnych, które wpływają na nasze postrzeganie siebie, innych i świata. Jednym z nich jest schemat negatywizmu – wzorzec myślowy, w którym dominują pesymistyczne przekonania oraz koncentracja na negatywnych aspektach życia.

Czym jest schemat negatywizmu wg Younga?

Negatywizm to tendencja do postrzegania rzeczywistości przez pryzmat pesymizmu, krytycyzmu i oczekiwania niepowodzenia. W kontekście schematów oznacza to, że osoba utrwala przekonania o własnej nieadekwatności, niezasługiwaniu na miłość czy sukces, co może powodować:

• Chroniczne poczucie niskiej wartości
• Problemy w relacjach interpersonalnych
• Trudności w radzeniu sobie ze stresem
• Powtarzające się schematy nieudanych prób zmiany

Osoby z tym schematem często:

• Skupiają się na błędach, niedociągnięciach i trudnościach, jednocześnie bagatelizując pozytywne wydarzenia.
• Uważają, że wszystko, co mogą zrobić, zakończy się niepowodzeniem.
• Mają tendencję do pesymistycznego interpretowania przyszłości i oczekują, że problemy będą się nawarstwiać.

Kluczowe cechy schemat negatywizmu

1. Przewaga Negatywnych Przekonań:
   Osoby dotknięte tym schematem mają tendencję do skupiania się na negatywnych stronach sytuacji, niezależnie od obiektywnej oceny rzeczywistości. Nawet niewielkie potknięcia czy trudności postrzegane są jako dowód na to, że nic nie idzie po ich myśli. Osoby, u których występuje schemat negatywizmu, często skupiają się na negatywnych aspektach życia, bagatelizując lub ignorując pozytywne doświadczenia. Przekonania typu „nic mi się nie udaje”, „nie zasługuję na szczęście” czy „wszystko skończy się źle” są na porządku dziennym.
2. Pesymistyczne Oczekiwania:
   Schemat ten kształtuje przekonanie, że przyszłość będzie pełna porażek i rozczarowań. Taki pesymizm utrudnia podejmowanie ryzyka oraz realizację celów, gdyż oczekiwana negatywna ścieżka często staje się samospełniającą przepowiednią.
3. Negacja Pozytywnych Doświadczeń:
   Nawet gdy zdarzają się sukcesy czy pozytywne zdarzenia, osoby z tym schematem mają trudności z ich zaakceptowaniem. Ich umysł automatycznie filtruje te doświadczenia przez pryzmat wcześniejszych negatywnych przekonań. Taki schemat sprawia, że codzienne sytuacje są interpretowane przez pryzmat pesymizmu. Nawet drobne niepowodzenia czy trudności mogą być postrzegane jako potwierdzenie negatywnego obrazu siebie i świata, co utrwala cykl negatywnego myślenia.

Geneza schemat negatywizmu

Schemat negatywizmu często ma swoje źródło w doświadczeniach z dzieciństwa – na przykład w sytuacjach, gdy dziecko doświadczało krytyki, braku wsparcia lub traumatycznych wydarzeń. Te wczesne doświadczenia mogą prowadzić do wykształcenia przekonania, że świat jest nieprzyjazny, a własne możliwości są ograniczone.

• Wczesnych Doświadczeń Życiowych:
  Dzieci, które były narażone na krytykę, negatywne komentarze czy brak wsparcia emocjonalnego, mogą wykształcić przekonanie, że świat jest nieprzyjazny, a ich wysiłki zawsze spotkają się z porażką.
• Modelowania Postaw przez Ważne Osoby:
  Obserwacja pesymistycznego podejścia u rodziców lub opiekunów może prowadzić do przyjęcia podobnych wzorców myślenia.

Wpływ schemat negatywizmu na życie

Utrwalony schemat negatywizmu wpływa nie tylko na samoocenę, ale również na relacje interpersonalne, podejmowanie decyzji czy zdolność do radzenia sobie ze stresem. Osoby dotknięte tym schematem mogą mieć trudności w nawiązywaniu bliskich relacji oraz podejmowaniu ryzyka w życiu zawodowym czy osobistym .Schemat negatywizmu może znacząco ograniczać jakość życia, wpływając na:

• Samopoczucie: Chroniczny pesymizm obniża nastrój, prowadząc do stanów przygnębienia i zniechęcenia.
• Relacje Interpersonalne: Negatywne przekonania o sobie i otoczeniu mogą utrudniać budowanie zdrowych, wspierających relacji.
• Realizację Celów: Osoby zdominowane pesymistycznym myśleniem mogą unikać podejmowania wyzwań, obawiając się porażki.

Praca terapeutyczna nad schematem negatywizmu

Terapia schematów oferuje narzędzia, które pomagają zidentyfikować i zmienić negatywne wzorce myślowe. W przypadku schematu negatywizmu terapia może obejmować:

• Identyfikację Automatycznych Myśli: Uświadomienie sobie momentów, w których pojawiają się negatywne interpretacje.
• Analizę Początków Schematów: Zbadanie, jakie wczesne doświadczenia przyczyniły się do wykształcenia pesymistycznych przekonań.
• Modyfikację Przekonań: Wprowadzanie bardziej zrównoważonych i realistycznych sposobów myślenia oraz rozwijanie umiejętności pozytywnego reinterpretowania sytuacji.
• Wsparcie Emocjonalne: Praca nad akceptacją siebie i budowaniem pozytywnego obrazu własnej osoby, co jest kluczowe w przełamywaniu negatywizmu.

Jeśli zauważasz u siebie tendencję do negatywnego myślenia, oto kilka prostych kroków, które możesz wdrożyć w codzienne życie:

• Prowadź dziennik myśli: Zapisuj momenty, w których pojawiają się negatywne schematy, oraz swoje reakcje na nie. To pomoże w ich rozpoznaniu.
• Zadawaj sobie pytania: Czy to, co myślę, jest obiektywne? Jak mogę spojrzeć na daną sytuację z innej perspektywy?
• Ćwicz samoakceptację: Przypominaj sobie, że każdy ma prawo do błędów i że Twoja wartość nie zależy od negatywnych doświadczeń z przeszłości.
• Rozważ wsparcie specjalisty: Jeśli negatywne schematy utrudniają Ci codzienne funkcjonowanie, terapia schematów z doświadczonym terapeutą może okazać się niezwykle pomocna.

Podsumowując, schemat negatywizmu to uporczywy wzorzec myślowy, który zniekształca percepcję rzeczywistości, skupiając się na negatywach. Praca nad jego modyfikacją poprzez terapię może pomóc w przełamaniu tego cyklu i otwarciu się na bardziej zrównoważone, pozytywne spojrzenie na siebie i otaczający świat.