Spis treści
Deprywacja emocjonalna jest jednym z podstawowych schematów opisanych w terapii schematów Jeffreya Younga. Dotyczy przekonania, że potrzeby emocjonalne danej osoby nigdy nie zostaną w pełni zaspokojone. To głęboko zakorzenione poczucie braku wsparcia, miłości i zrozumienia. Często wpływa na jakość relacji oraz poczucie własnej wartości.
Deprywacja emocjonalna – co to takiego ?
Osoba z tym schematem wierzy, że: nigdy nie otrzyma wystarczającego wsparcia emocjonalnego. Nikt naprawdę jej nie zrozumie ani nie zaakceptuje takiej, jaka jest. Jej potrzeby emocjonalne są nieważne lub ignorowane.
Trzy główne rodzaje deprywacji emocjonalnej:
- Brak opieki: uczucie, że nikt nie okazuje troski ani zainteresowania.
- Brak empatii: poczucie, że nikt nie rozumie, jak dana osoba się czuje, ani nie potrafi się z nią emocjonalnie połączyć.
- Brak ochrony: przekonanie, że nie można liczyć na innych w sytuacjach trudnych.
Przyczyny schematu deprywacji emocjonalnej
Schemat rozwija się w dzieciństwie, często w wyniku doświadczeń takich jak:
Dorastanie w domu, gdzie rodzice byli emocjonalnie niedostępni, chłodni, zajęci sobą lub niezainteresowani uczuciami dziecka.
Otrzymywanie jedynie „warunkowej” miłości – w zamian za sukcesy, posłuszeństwo lub spełnianie oczekiwań rodziców.
Brak wsparcia w trudnych momentach, takich jak kryzysy czy choroby.
Zaniedbanie emocjonalne – zarówno subtelne, jak i poważne.
Jak schemat deprywacji emocjonalnej wpływa na życie dorosłe?
Relacje: Wybieranie partnerów emocjonalnie niedostępnych lub chłodnych, co wzmacnia przekonanie o braku miłości i zrozumienia. Trudności z wyrażaniem swoich potrzeb emocjonalnych – lęk przed odrzuceniem lub niezrozumieniem. Skłonność do unikania bliskości z powodu obawy, że i tak nie otrzyma się wsparcia.
Obraz siebie: Przekonanie, że potrzeby emocjonalne są „nie na miejscu” lub niewarte uwagi. Chroniczne poczucie pustki i samotności, nawet w towarzystwie innych ludzi.
Funkcjonowanie codzienne: Samowystarczalność emocjonalna – przekonanie, że lepiej radzić sobie samemu, niż prosić innych o wsparcie. Tendencja do tłumienia emocji, co może prowadzić do problemów takich jak wypalenie emocjonalne czy depresja.
Praca nad schematem deprywacji emocjonalnej w terapii schematów
- Uświadomienie schematu Pierwszym krokiem jest zrozumienie, skąd pochodzi schemat i jak wpływa na życie.
Kluczowe pytania:
„Jakie doświadczenia z dzieciństwa mogły wywołać u mnie poczucie braku wsparcia?”
„W jakich sytuacjach czuję, że moje potrzeby emocjonalne nie są zaspokojone?”
„Czy zauważam, że powielam te same schematy w relacjach?”
- Uczenie się rozpoznawania i wyrażania potrzeb Osoby z tym schematem często tłumią swoje potrzeby emocjonalne Ćwiczenie: Zapisz, jakie są Twoje potrzeby emocjonalne (np. wsparcie, troska, bliskość, empatia) Naucz się je wyrażać w prosty i jasny sposób: Zamiast: „Nigdy mnie nie rozumiesz.” Spróbuj: „Potrzebuję, żebyś mnie wysłuchał bez przerywania, bo czuję się niezrozumiany.”
- Praca z wewnętrznym dzieckiem – Deprywacja emocjonalna często wywołuje silne emocje związane z doświadczeniami z dzieciństwa. Wyobraź sobie siebie jako dziecko, które czuje się zaniedbane emocjonalnie. Z pozycji „teraz” spróbuj zaoferować temu dziecku wsparcie, którego potrzebuje. Możesz mówić: „Rozumiem, że czujesz się samotny. Jestem tutaj, żeby Cię wspierać.” Zastanów się, jakie potrzeby to dziecko chciało wyrazić, ale nie mogło.
- Eksperymenty behawioralne – Osoby z schematem deprywacji emocjonalnej często mają trudności z proszeniem innych o wsparcie. W ramach terapii można: Wybrać jedną bliską osobę i spróbować podzielić się z nią swoimi emocjami, np. „Mam trudny dzień, czy moglibyśmy porozmawiać?” Monitorować odpowiedź i zauważać, że nie każda prośba kończy się odrzuceniem.
- Praca nad przekonaniami schematowymi – Przepracowanie negatywnych przekonań, takich jak: „Moje potrzeby emocjonalne nie są ważne.” „Zawsze zostanę odrzucony.” Zapisz przekonania związane z schematem i spróbuj je zakwestionować, poszukując dowodów, które przeczą tym myślom.
Przekonanie: „Nikt mnie nigdy nie zrozumie.”
Dowód przeciwny: „Mam przyjaciela, który mnie wysłuchał, gdy mówiłem o swoich uczuciach.”
- Nauka samoempatii i troski o siebie – Osoby z deprywacją emocjonalną często traktują siebie surowo. Ważne jest rozwijanie samoempatii: Ćwicz mówienie do siebie w sposób wspierający, np. „To naturalne, że potrzebuję wsparcia. Każdy tego potrzebuje.” Włącz do codziennego życia aktywności, które sprawiają, że czujesz się zadbany (np. relaksujące spacery, pisanie w dzienniku, hobby).
Schemat deprywacji emocjonalnej prowadzi do głębokiego poczucia samotności i niezrozumienia, jednak praca terapeutyczna daje realną szansę na jego przepracowanie. Ważne kroki to: uświadomienie schematu, rozwijanie umiejętności wyrażania swoich potrzeb, praca z emocjami oraz budowanie relacji, w których te potrzeby mogą zostać zaspokojone.
