Spis treści
Schemat roszczeniowości to jedno z głębokich przekonań opisanych w terapii schematów Jeffrey’a Younga. Osoby z tym schematem wierzą, że mają szczególne prawa, zasługują na więcej niż inni lub nie muszą stosować się do tych samych reguł. Może to prowadzić do trudności w relacjach interpersonalnych i problemów w pracy czy życiu codziennym. Skąd bierze się ten schemat i jak można nad nim pracować?
Jak powstaje schemat roszczeniowości?
Schemat roszczeniowości często rozwija się w dzieciństwie pod wpływem kilku czynników:
- Nadmiernie pobłażliwe wychowanie – dzieci, które nie miały ustalonych granic i były traktowane jako wyjątkowe, mogą rozwinąć przekonanie, że wszystko im się należy.
- Modelowanie przez rodziców – jeśli opiekunowie wykazywali postawę roszczeniową, dziecko mogło przejąć ten sposób myślenia.
- Brak konsekwencji za zachowania – jeśli dziecko nie ponosiło konsekwencji swoich działań, mogło nauczyć się, że zasady go nie dotyczą.
- Doświadczenia traumy lub deprywacji emocjonalnej – u niektórych osób roszczeniowość rozwija się jako mechanizm obronny, kompensujący wcześniejsze braki i poczucie niesprawiedliwości.
Konsekwencje schematu roszczeniowości
Osoby z tym schematem mogą:
- Oczekiwać specjalnego traktowania i frustrować się, gdy nie dostają tego, czego chcą.
- Przekraczać granice innych i ignorować potrzeby bliskich.
- Mieć trudności w pracy – brak cierpliwości, skłonność do omijania zasad i trudność w akceptowaniu hierarchii mogą prowadzić do konfliktów.
- Czuć frustrację i rozczarowanie – świat nie zawsze spełnia ich oczekiwania, co może prowadzić do złości i poczucia niesprawiedliwości.
Jak pracować nad schematem roszczeniowości?
Zmiana schematu wymaga uświadomienia sobie jego istnienia i stopniowej pracy nad nowymi wzorcami myślenia oraz zachowania. Oto kilka sposobów:
- Refleksja nad własnymi oczekiwaniami – warto zastanowić się, czy nasze oczekiwania wobec innych są realistyczne.
- Rozwijanie empatii – próba spojrzenia na sytuację z perspektywy innych może pomóc zrozumieć ich potrzeby.
- Ćwiczenie wdzięczności – docenianie tego, co już się ma, może zmniejszyć poczucie niezadowolenia.
- Przyjmowanie odpowiedzialności – uznanie, że na sukces i dobrostan wpływają własne działania, a nie tylko okoliczności zewnętrzne.
- Terapia schematów – praca z terapeutą może pomóc w głębszej analizie przekonań i ich stopniowej zmianie.
Schemat roszczeniowości może negatywnie wpływać na relacje i jakość życia, ale dzięki świadomej pracy nad sobą możliwe jest jego osłabienie. Kluczowe jest rozwijanie pokory, empatii i odpowiedzialności za własne działania. Świat nie jest zobowiązany do spełniania naszych oczekiwań, ale my możemy pracować nad tym, aby lepiej się w nim odnaleźć.
