Spis treści
Co to są przekonania?
Przekonania – to głęboko zakorzenione poglądy i idee jakie mamy w stosunku do nas samych czy do otaczającego nas świata. Wpływają na naszą percepcję, na odbiór rzeczywistości, zdarzeń i ludzi w nich uczestniczących.
Większość naszych przekonań kształtuje się już w dzieciństwie. Dziecko próbuje zrozumieć siebie, jak i otaczającą go zewnętrzność. Żyjąc pośród ludzi obserwuje ich zachowanie, ocenia i wyciąga wnioski. W swojej główce koduje tysiące informacji i wszystkie zasady jakimi kierują się najbliżsi, rodzina czy znajomi w szkole. Często te zasady stają się ich własnym postępowaniem, niektóre modyfikują, dostosowując do swoich potrzeb, inne biorą w całości, takie jaki zostały im pokazane.
Wszystkie interakcje społeczne i wszelkie nasze doświadczenia budują ogólny pogląd na siebie, świat i innych – to wszystko staje się głównym torem całego dalszego życia. Często nawet nie zdajemy sobie sprawy dlaczego tak, a nie inaczej podchodzimy do jakieś sprawy. Czemu, to a nie co innego popieram? Dlaczego uważam, że świat powinien być dobry i sprawiedliwy? A może, sądzisz, że ludzie z natury są przyjaźni, bądź trzeba się ich wystrzegać?
Przekonana to wszytko założenia, które kiedyś przyswoiliśmy. Są tak głębokie, że nie zdajemy sobie sprawy z ich istnienia. Tak po prostu jest świat zbuntowany – uważamy. To prawdy niezmienne, absolutne i stałe. Tak było, jest i będzie, nic i nikt tego nie zmieni.
Przekonania kluczowe i pośredniczące
W terapii poznawczej dzielimy przekonania na przekonania pośredniczące oraz przekonania kluczowe. Przekonania pośredniczące w ich skład wchodzą wyznawane pewne ogólne założenia i postawy jakimi kierujemy się w życiu. Są elastyczne i podlegają modyfikacji, choć nie jest to łatwe. Przekonania kluczowe – tzw. główne nasze przekonania. Najgłębsze nasze zasady, trwałe i praktycznie niezmienne, często trudne do zdefiniowania. Uznajemy je za część naszej osobowości. Przekonania kluczowe odnoszą się zazwyczaj do trzech stref naszego życia. Do naszych przekonań o naszej bezradności, przekonań o niezasługiwaniu na miłość oraz do przekonań o braku własnej wartości.
Zazwyczaj w życiu kierujemy się pozytywnymi przekonaniami dotyczącymi świata, innych i samego siebie. „Jestem wartościową osobą”, ” Świat jest przychylny, a ludzie życzliwi”. Negatywne przekonania uruchamiają się zazwyczaj w obliczu jakiś niekorzystnych wydarzeń czy w obniżonym nastroju. Wtedy to nasze przekonania mogą zmienić swój kierunek – „Ludzie są źli i nie można ufać”, ” Świat jest pełen niebezpieczeństw”.
czytaj też:
Depresja – negatywne myślenie
Będąc w depresji praktycznie całe twoje myślenie zdominowane jest negatywnymi przekonaniami. Świat staje się srogi i zły, a ty biedny/a i ciągle pokrzywdzona/y. Stale zauważasz tylko negatywizm w swoim życiu, wszystko to wzmacnia twoje negatywne przekonania, potwierdza ich prawdziwość. Odpychasz od siebie rzeczy niezgodne z twoim przekonaniem. Obiektywnie pozytywne informacje potrafisz tak przekształcić, aby były zgodne z tym, co aktualnie jest w twojej głowie – „Dostałam czwórkę z egzaminu” – mówisz do siebie – „No tak, ale po pierwsze egzamin był jakiś dla pierwszaków, a poza tym to chyba profesor się pomylił, nie powinnam dostawać takiej oceny”.
Ciągle wszystko zmieniasz zgodnie z Twoim negatywnym przekonaniem – a żeby uporać się z depresją, to jednak musisz zauważać coś pozytywnego w swoim życiu! Nie robisz jednak tego świadomie – wszystko to dzieje się automatycznie w Twojej głowie.
Przekonania są tak głęboko zakorzenione, ze nie zdajesz sobie sprawy z tego, co właśnie się zadziało. Są poza świadomą kontrolą. Ale zawsze możesz zastanowić się dlaczego akurat tak, a nie inaczej właśnie się czujesz. Nie podchodź do swojego życia jak automat i pochopnie nie oceniaj, zacznij zastanawiać się nad swoimi działaniami i myślami, może wtedy po części odkryjesz swoje głębokie przekonania, a wtedy łatwiej będzie ci wprowadzić jakieś zmiany w życiu.
Wiadomo, modyfikacja przekonań kluczowych idzie dość opornie, to trudna i ciężka droga, gdyż człowiek żył zgodnie z nimi przez całe swoje życie. Uczyniliśmy je prawdami absolutnymi, a nie zwyczajnymi poglądami o świecie i sobie, które można zmodyfikować.
Ale warto zastanowić się, czy obecnie te prawdy mają rację bytu, a może wywołują teraźniejsze problemy. Trzymanie uparcie się czegoś, co przysparza ci konfliktów, nie uważasz chyba za coś racjonalnego. Może zmiana niektórych idei przyniosłaby polepszenie Twojej sytuacji.
Jak wyłapać swoje przekonania?
Zacznij od nauki wychwytywania swoich myśli. Zastanów się , co kryje się pod daną myślą. Robisz coś i coś ci się nie udaje. Zastanów się , co powiedziałeś do siebie, czy się oskarżasz, krytykujesz, co wyprowadziło cię z równowagi.
Każda myśl przyniesie kolejną, a ta następną, aż powolutku dojdziesz do tej głównej, tej na samym dole, tej , która odpowiada za cały twój stosunek do życia, za poglądy, które Tobą kierują. Dojdziesz do jakiegoś głównego motywu, który łączy w sobie wszystkie Twoje inne myśli – to zapewne będzie Twoje główne przekonanie.
Jeżeli już do niego dojdziesz, będziesz mogła/mógł je zmienić – ale nie zmieniaj od razu na coś przeciwnego, i „pozytywnego” – to by było dość głupie i nieprawdziwe. Lepiej powolutku zmieniać kierunek Twojego głównego poglądu.
Przekonanie to założenie na temat świata, innych i Ciebie samego, to nie prawda, której obalić nie sposób. Możesz go zmienić, dopasować go do swoich aktualnych potrzeb, do swojego obecnego życia.
Wybieraj to, co teraz powinno być na pierwszym miejscu, sam decydujesz jak odbierać swoją rzeczywistość. Jako dojrzały, pełnowartościowy człowiek odpowiedzialnie podchodź do własnych wyborów. Bo to Twój wybór – czy świat jest srogi i zły, czy dobry i ci przychylny. Czy Ty jesteś beznadziejny, czy po prostu jesteś zwyczajnym człowiekiem i zdarza ci się coś spieprzyć.
Źródło: “Terapia poznawczo-behawioralna” – Judith S. Beck
