Spis treści
Świadomość, co to takiego?
Świadomość to zdawanie sobie sprawy z tego, co się dzieje. Nie działamy na autopilocie i nie odpływamy gdzieś myślami, ale dokładnie „wiemy”. Pamiętamy wszystko co robimy, minuta po minucie. Jesteśmy po prostu świadomi tego, że cos robimy i jak to robimy. Świadomość to nasza czujność sytuacji, naszych myśli, uczuć, potrzeb, wszystkiego, co się w nas i wokół dzieje.
Można mówić o świadomości introspekcyjnej oraz percepcyjnej. Świadomość introspekcyjna to świadomość własnych procesów psychicznych, własnych myśli, uczuć czy wspomnień. Świadomość percepcyjna to zdawanie sobie sprawy, z tego co się dzieje wokół nas, jak i we własnym ciele. Spostrzegamy, że liście spadły z drzew, że sąsiad skosił trawnik.
Czynności automatyczne i kontrolowane
Wspominałam o działaniu na autopilocie. W świadomości tego nie ma. Tu jest pełna kontrola tego co aktualnie robimy. Autopilot, czy raczej działanie nie w pełni świadome, ma zastosowanie przy czynnościach automatycznych, dobrze nam znanych, do których pełna świadomość jest nam zbędna.
Początkowo każda nowa czynność jest kontrolowana, nasza świadomość działa na 100 %. Pamiętamy co dokładnie robimy, na każdą czynność zwracamy naszą uwagę, kontrolujemy każdy nasz ruch. To świadomość tego wszystkiego pomaga nam wszystko zapamiętać. Ale po pewnym czasie, po nabraniu wprawy, kontrola tych wszytych procesów zmniejsza się. Nie zastanawiamy się jak zmienić bieg w aucie, bo to jest już w nas i działa automatycznie. Ile razy jadąc samochodem zapominamy o tym, że w ogóle jedziemy. Nasze myśli gdzieś błądzą – nasza uwaga z „kierowania” odpływa, a my skupiamy się na czymś całkowicie innym.
Uwaga a świadomość
Co decyduje o tym, co jest świadome, a co może nie być świadome? Czy czytając ten wpis zdajesz sobie sprawę z tego, co dzieje się za oknem. Może właśnie przejechał samochód bądź zaszczekał pies. Czy ja pisząc te słowa zdaje sobie sprawę z tego, że oddycham. Raczej nie bo bardziej się skupiam na pisaniu, a ty na czytaniu tych wszystkich moich „zgrabnie” dobranych słów. Trudno było by zdawać sobie sprawę ze wszystkiego co nas otacza i jeszcze skupić się na konkretnej rzeczy. Tu wkracza coś takiego uwaga, która ma wiele wspólnego ze świadomością.
Kiedyś uważano, że to na co zwracamy uwagę od razu jest świadome, jednak psychologowie po paru latach wycofali się z tej teorii. Obecnie uważa się, że uwaga jest pojęciem szerszym niż świadomość, gdyż jest wiele bodźców, na które zawracamy uwagę, ale świadomości ich nie mamy wcale.
Cały czas działa na nas ogromna liczba bodźców. Zazwyczaj skupiamy się na niewielkiej ich liczbie, tej najbardziej dla nas interesującej – i one zazwyczaj są od razu dla na świadome. Duża część bodźców jest jednak „niezauważalna” – nie od razu świadoma. Nasza uwaga redukuje informacje do nas dopływające.
Wróćmy do jazdy samochodem i tego, że nie cały czas zdajemy sobie sprawę z kierowania. Możemy np. pomyśleć o naszych zeszłorocznych wakacjach, gdyż w radiu usłyszeliśmy słowo „wakacje”. Wtedy nasza uwaga skupi się na obrazach pojawiających się nam w głowie. Możemy np. przypomnieć sobie pana w przedziwnym kapeluszu, którego widzieliśmy nad morzem. Wtedy nie był niczym szczególnym, ale teraz myśląc o nim zdajesz sobie sprawę, że ten kapelusz mógł coś oznaczać. Eureka właśnie sobie coś uświadomiłaś.
czytaj tez:
SYMPTOMY DEPRESJI – CZY MAM DEPRESJĘ?
Jak badamy świadomość?
Do badania świadomości wykorzystuje się tzw. procedury introspekcji. Ochotników prosi się o głośne komentowanie tego, co robią w danym momencie. Krok po kroku opisują wszystko, ze wszelkimi szczegółami, nie omijając niczego, bo wszystko jest ważne. Te relacje, zwane przez badaczy „protokołami głośnego myślenia” są dokładnie zbierane i analizowane. Stanowią dowód na istnienie, bądź nie świadomych działań ochotników.
Inna metoda to „metoda pobierania próbek doświadczenia”. Tu również ochotnicy dokładnie relacjonują to, co dokładnie robią i myślą, ale w trakcie ich normalnego życia. Ochotnicy ci dodatkowo mają przy sobie specjalne „urządzenia” alarmujące ich i przypominające im, aby byli świadomi. Badacze przez całą dobę mogą wpływać na ochotników wysyłając sygnał do tego urządzenia, mówiącego ochotnikom – „Obudź się – bądź świadomy. W ten sposób na bieżąco rejestrują, co kto myśli i odczuwa czyli, co dokładnie jest w polu świadomości każdego z nich
Funkcje świadomości
Świadomość pomaga nam zredukować nadmiar informacji. Ogranicza to, co spostrzegamy, nie dopuszczając do przeciążenia naszego systemu nerwowego. Jest naszą funkcją ochronna. Chroni nas przed informacjami nieistotnymi. Inne funkcje to mi.n. selektywne przechowywanie. Nawet zwracając na coś nasza uwagę, nie zawsze wyłapujemy wszystko. Po prostu nie zawsze wszystkie informacje są nam od razu potrzebne. Czasem mogą nie być związane z naszymi bieżącymi celami i dlatego zbyt się nimi nie zajmujemy. Świadomość interesuje się sprawami, które są dla ciebie istotne i które chcesz dalej analizować i możesz wykorzystać w dalszych działaniach. Nie wszystkie informacje są „świadomie” przetwarzane. Dzięki świadomości możesz również wpływać na przyszłe posunięcia. Dzięki świadomym wspomnieniom możesz przywołać przeszłe emocje, myśli i działania i wpływać na swoje przyszłe decyzje.
Świadomość to zdawanie sobie w pełni sprawy z tego co się dzieje. Co spostrzegamy i jaki to ma na nas wpływ. Jak coś dokładnie przebiega i co o tym myślimy, jakich uczuć w związku z tym doznajemy. Coś, co w żaden sposób nie da się przez nas określić i zdefiniować, nadać jakiegokolwiek znaczenia, za świadome uznać nie można.
