Spis treści
1/3 naszego życia spędzamy smacznie śpiąc. W ciągu doby, aby normalnie funkcjonować potrzebujemy około 7-8 godzin snu. Sen to cos dla naj najnormalniejszego, i kiedy światło słoneczne znika za oknem marzymy by wtulić się w nasza cieplutka pościel i zasnąć.
Rytm dobowy
Nasz organizm działa według tzw. rytmu dobowego, trwającego zwykle 24 – 25 godzin, który jest powiązany z naszym zegarem biologicznym, ale nie zawsze z tym wskazującym czas. Nasze pobudzenie i wyciszenie organizmu, czyli m.in. nasz metabolizm, praca naszego serca czy aktywność hormonalna, zależna jest od naszego wewnętrznego zegara. Zazwyczaj w ciągu dnia wszelkie nasze aktywności są pobudzone, lecz kiedy zbliża się wieczór zaczynamy spowalniać. Kiedy działa na nas światło słoneczne jesteśmy bardziej ożywieni, ale już wieczorem, kiedy poziom melatoniny wzrasta zaczynamy myśleć o odpoczynku. Jeżeli działamy zgodnie z naszym dobowym rytmem nasz sen przynosi nam odpoczynek i ukojenie, dodaje sił na następny dzień.
Sen REM i NREM
REM – tzw. szybkie ruchy gałek ocznych, u śpiącego występuje zwiększona aktywność fal mózgowych objawiająca się marzeniami sennymi.
NREM – tzw. sen bez REM, mniejsza aktywność marzeń sennych niż w REM.
Fazy snu
Do badania snu wykorzystujemy elektroencefalograf EEG, które bada elektryczny przepływ fal mózgowych.
Gdy leżysz w łóżku , przygotowując się do snu, Twoje fale mózgowe zaczynają spowalniać do 8-12 Hz. Powoli się relaksujesz i Twoja aktywność mózgowa wycisza się.
Kiedy zasypiamy wkraczamy powoli w kilka faz snu, które powtarzają się kilkukrotnie w ciągu nocy.
W 1 fazie fale mózgowe mają częstotliwość 3-7 Hz – są to tzw. fale Theta.
W 2 fazie występują tzw. iglice senne, które o częstotliwości 12-14 Hz.
W 3 i 4 wchodzisz w fazę głębokiego odprężenia , a Twoje fale mózgowe praktycznie zwalniają do 1-2 Hz, spada rytm oddychania i aktywność serca.
W ostatniej fazie snu aktywność mózgowa wzrasta, jest to faza snu REM oraz marzeń sennych.
4 pierwsze fazy snu zazwyczaj trwają około 90 minut – nazywane NREM, natomiast REM około10 minut. Jak już wspominałam w ciągu każdej nocy tych 100 min. faz jest kilka, od 4 do 6. Każdy kolejny cykle wydłuża sen REM, a skraca NREM. W ostatnim cyklu, najbliżej godzin porannych, możesz spędzić w fazie REM nawet cała godzinę, to wtedy mamy najbardziej wyraźne marzenia senne.
Funkcje snu
Sen, jeżeli nie jest zaburzony, działa na nasz organizm niezwykle relaksująco, zapewnia odpoczynek i regeneruje nasz organizm, dodaje energii i witalności, motywuje do działania w kolejnym dniu. Po dobrze przespanej nocy wstajemy wypoczęci i gotowi do działania. Mamy ochotę i odpowiednio dużo siły, aby podjąć trudy kolejnego dnia.
Zarówno sen REM jak i NREM działa na nasz organizm regenerująco i kojąco. Wiele badań wskazuje na to, że sen REM jest niezbędny w procesie zapamiętywania. Przeprowadzone kilkukrotnie eksperymenty wyraźnie wskazują na to, że sen REM pomaga nam utrwalić materiał z jakim mieliśmy kontakt, jakiego się uczyliśmy i doświadczyliśmy. Sen NREM również jest istotny w tym procesie. W fazie 3 i 4 dochodzi do zsyntetyzowania zapamiętanego materiału.
Jak widać sen to nasz naturalny sprzymierzeniec i zapewnienie sobie odpowiedniej ilości snu powinno być naszym priorytetem. Deprywacja snu wpływa na nas niekorzystnie, osłabia naszą koncentrację, nasze zdolności poznawcze, a także może wywołać różne stany psychotyczne. Dlatego warto być wyspanym i wypoczętym.
Zaburzenia snu
Co kiedy sen nie nadchodzi, bądź nasze sny nie przynoszą ukojenia, a jedynie powiększają nasz niepokój? Zaburzenia snu są bardzo powszechne, szczególnie bezsenność jest zmora naszych czasów.
Bezsenność (insomnia) – to stan kiedy sen nie nadchodzi, mamy trudności z zaśnięciem, a kiedy już zaśniemy często się budzimy i później nie możemy ponownie zasnąć. Przyczyny bezsenności mogą być różne, od biologicznych po psychologiczne. Przykładowo, częste roztrząsanie w myślach, w nocy, minionych wydarzeń może być jedna z nich. Więcej o bezsenności tutaj – Bezsenność – naturalne sposoby na dobry sen
Narkolepsja– zaburzenie snu polegające na zasypianiu w ciągu dnia. Osoby z tym zaburzeniem zasypiają mimowolnie, przechodząc niemal natychmiast do snu REM. Takie nagłe zasypianie wywołuje w ich umyśle szereg obrazów sennych, a także może wywołać halucynacje po przebudzeniu. Ma podłoże genetyczne, zazwyczaj występuje u członków jednej rodziny.
Bezdech w czasie snu – osoba nim dotknięta przestaje oddychać w trakcie snu. Poziom tlenu we krwi spada i osoba budzi się przerażona tym, że omal się nie udusiła. Może się zdarzyć kilkukrotnie w ciągu nocy.
Somnambulizm – chodzenie w czasie snu mimo, że nadal się śpi. Osoba wstaje z łóżka i zaczyna spacerować nie zdając sobie z tego sprawy. Związana jest ze snem NREM – pobudzona jest 3 i faza snu. Budzenie takiej osoby wcale nie jest niebezpieczne, wywoła tylko dezorientację, a może czasem i uśmiech.
Koszmary senne – każdy zapewne miewa czasem koszmary senne, przerażające sceny, które wybudzają nas pozostawiając napięcie w naszym organizmie. Jeżeli dzieje się to sporadycznie to raczej do zaburzeń tego zaliczyć nie można. Ale kiedy lękowe sny dokuczają nam każdej nocy, a nawet kilkukrotnie w ciągu jednej nocy, utrudniając dalsze spanie, a nawet wzbudzając niechęć do snu, wymagają specjalistycznej porady.
