Spis treści
Szkoły humanistyczno – egzystencjalne – „trzecia siła w psychologii”
Nurt humanistyczny w psychologii rozwinął się w 40 latach XX wieku, jako wyraz sprzeciwu wielu psychologów wobec psychoanalitycznego i behawiorystycznego podejścia do człowieka. W odróżnieniu od psychologii behawioralnej , która skupia się na zewnętrznych formach przeżywania, psychologia humanistyczno – egzystencjalna interesuje się wewnętrznymi przeżyciami człowieka. W przeciwieństwie do psychoanalizy, która determinuje zachowanie człowieka jego popędami, humaniści biorą pod uwagę inne czynniki, takie jak: wyznawane wartości, wolność wyboru, niezależność, odpowiedzialność czy sens istnienia.
Wolność i odpowiedzialność
Egzystencjaliści skupiali się na problemach ludzkiej wolności, wolności która musi się przejawiać w codziennym życiu, w dokonywaniu wolnych wyborów. Ludzie, jako wolne i niezależne jednostki, powinni dokonywać własnych wyborów, takich jakich oni pragną, które mają spełnić ich pragnienia, a nie pragnienia otoczenia. To ich cele maja być zrealizowana, a nie cele jakie mają inni wobec danej osoby. Cele, które są dokonywane na drodze swobodnego wyboru, które w sposób autentyczny wyrażają ich prawdziwą osobowość i motywują do dalszego rozwoju.
Wolność wyborów podkreślano bardzo często, bowiem rozwój osoby następuje wtedy, kiedy jej działania podyktowane są jej pragnieniami, jej marzeniami, za które bierze całkowitą odpowiedzialność. To my sami jesteśmy odpowiedzialni za własne życie, to od nas zależy jak będziemy żyli, jak będziemy się zachowywać, jakie uczucia będą nami kierować. Nie zrzucajmy odpowiedzialności za nasze postępowanie, za podejmowane decyzje na innych, rodziców, znajomych, na przeszłość.
Terapeuci humanistyczno – egzystencjalni skupiali się na teraźniejszości, interesowali się problemami występującymi tu i teraz, nie analizowali przeszłości. Objawy chorobowe były traktowane jako zahamowanie w rozwoju jednostki. Osoba nie może prawidłowo wyrazić swoich pragnień, iść do przodu, dlatego wytwarza objawy. Terapeuci pomagają odkryć zahamowane miejsca, rozwinąć potencjał pacjenta i dotrzeć do autentycznego wyrażania własnej osoby.
czytaj tez:
Główni przedstawiciele podejścia humanistyczno – egzystencjalnego
Przedstawicielami szkoły humanistycznej byli: Abraham Maslow, Carl Rogers, Frederick Perls, natomiast szkoły egzystencjalnej: Viktor Frankl oraz Ronald Laing.
Abraham Maslow (1908 – 1970 ) – zajmował się motywacją oraz klasyfikacją potrzeb. W 1962 roku wraz z innymi, pierwszymi przedstawicielami szkoły humanistycznej, założył Amerykańskie Towarzystwo Psychologii Humanistycznej, w którym to obwieścili, że:
„istota ludzka jest twórcza i że podstawowymi determinantami zachowania ludzi są wartości i intencjonalność”
Jak większość przedstawicieli szkoły humanistycznej, tak i tez Maslow, skupiał się na przeżyciach wewnętrznych człowieka, na wyznawanych przez niego wartościach, na odczuwaniu przez niego miłości, odwagi , odpowiedzialności, na samoaktualizacji człowieka. Według Maslowa samoaktualizacja obejmuje transcendencję samego siebie.
„ludzie dokonujący samoaktualizacji są pogrążeni w czymś, co jest poza nimi”
Czują coś większego od siebie i się temu poświęcają, czerpiąc przy tym przyjemność. Przyjemność tą nazwał Maslow „ostateczną wartością”, wartością której ludzie już nie chcą zmienić na żadną inną. Do takich wartości należą między innymi : dobro, piękno, miłość, sprawiedliwość, odwaga i.t.p.
Carl Rogers (1902-1987 ) – twórca terapii skoncentrowanej na osobie. Porusza kwestie bezwarunkowej akceptacji empatii terapeuty oraz jego autentyczności. W terapii klient musi zaakceptować siebie w 100%, ze wszystkimi swoimi zaletami oraz wadami, odkryć własne pragnienia, postępować zgodnie z własnymi uczuciami, zasadami oraz z własnymi celami. Taka samoakceptacja stwarza warunki do pełnej integracji osobowości klienta i do dalszej samoktualizacji. Klient staje się świadomy własnych potrzeb i ma odwagę iść w kierunku ich spełniania.
Frederick Perls (1893 – 1970) – twórca psychoterapii Gestalt. Tu również, tak jak w większości terapii, chodzi o odnalezienie prawdziwego, autentycznego „ja” człowieka. Terapeuta pomaga skupić się na odczuwanych emocjach, poprzez bezpośrednią rozmowę z każą częścią osobowości człowieka. Chodzi o autentyczny kontakt, bez odgrywania fałszywej roli, z tym co jest w danej chwili istotne, co może pobudzić osobę do dalszego doświadczania i odkrywania siebie. Pacjent wszystko, co akurat chce wypowiedzieć, mówi w czasie teraźniejszym, tak jakby teraz rozmawiał i był jednocześnie, tym co aktualnie siedzi mu w głowie. Taka samoobserwacja, poszerza samoświadomość osoby, następuje szersze zrozumienie swoich poczynań – domknięcie pewnych zdarzeń – ostatecznie następuje zamknięcie figury, czyli tzw. Gestaltu.
Viktor Frankl ( 1905-1997 ) – twórca logoterapii. Jego zainteresowania skupiły się na dążeniu człowieka do poszukiwania sensu życia. W terapii chodzi o rozwój jednostki, o to aby odnalazła swoje miejsce w świecie, miejsce w którym poczuje się spełniona. Terapeuta pomaga w odnalezieniu najlepszej drogi owego spełnienia, analizując wspólnie z pacjentem jego system wartości i odkrywając tym samym , to co jest dla niego istotne.
Ronald Laing ( 1927 – 1989 ) -zajmował się głównie chorymi na schizofrenię. Swoich pacjentów nie leczył w szpitalach psychiatrycznych, ale w mniejszych ośrodkach, gdzie mogli bez żadnych zahamowań wyrażać swoją osobowość. Nie stosowano wobec nich leków, bowiem to mogłoby ograniczyć wyrażanie własnego „ja”. Pacjenci uczyli się na nowo życia, na nowo odkrywania siebie, rozumienia własnych potrzeb i uczuć. Wszystko to po to, aby zintegrować ich osobowość.
żródło – “Psychoterapia – teoria” – redakcja Lidia Grzesiuk
żródło: “Psychopatologia” – M.Seligman, E.Walker, D.Rosenhan
żródło: “Psychoterapia” – Stanislav Kratochvil