Spis treści
Terapia poznawczo-behawioralna ( CBT ) – główne pojęcia
- Konceptualizacja poznawcza
- Przymierze terapeutyczne
- Aktywność pacjenta w terapii
- Koncentracja na celach i problemach
- Orientacja na teraźniejszości
- Psychoedukacja
- Krótkoterminowość
- Ustrukturyzowany charakter
- Klasyfikacja myśli automatycznych
- Techniki terapeutyczne
Konceptualizacja poznawcza
Przed cały czas trwania terapii (CBT) terapeuta korzysta z konceptualizacji przypadku. Stawia rożne hipotezy na temat pacjenta. Rozpoczyna się już na pierwszej sesji i trwa przez cały okres trwania terapii. To tak zwana historia rozwoju pacjenta, historia jego przekonań, uprzedzeń, wszelkich problemów oraz ich strategii rozwiązywania. Jest w niej wszystko na temat pacjenta, cały czas weryfikowania i przedstawiana pacjentowi. Pomaga terapeucie dobrać odpowiednie interwencje, metody działań, które mają przybliżyć pacjenta do osiągnięcia określonych celów i do rozwiązania jego problemów.
Konceptualizacja poznawcza zapewnia ramy pojęciowe, które pozwalają terapeucie zrozumieć pacjenta
„Terapia ponawczo-behawioralna” – Judith S. Beck
czytaj też:
Przymierze terapeutyczne
Zachowanie dobrej relacji między terapeutą a pacjentem to kolejna zasada terapii CBT. Kontakt oparty na zaufaniu, uprzejmości i empatii wzmacnia przymierze terapeutyczne. Terapeuta powinien okazywać swoje zainteresowania pacjentem, jego problemami i wszelkimi wątpliwościami, być życzliwy i konkretny w swoich wypowiedziach. Ton głosu oraz mimika równie mocno wpływa na owo przymierze. Pacjent musi się czuć komfortowo i swobodnie, aby mógł wypowiadać wszystkie swoje myśli bez skrepowania. Oceniająca postawa terapeuty może ten kontakt zaburzyć.
Aktywność pacjenta w terapii CBT
Aktywność pacjenta w terapii jest istotna przez cały okres jej trwania. Pacjent wykonuje szereg zadań domowych zlecanych przez terapeutę np. wychwytuje swoje myśli automatyczne i zapisuje na karcie myśli. Praca między sesjami uczy pacjenta tego, jak może sobie sam radzić w przyszłości, po zakończeniu terapii. Pacjent wspólnie z terapeutą omawia problemy, które chce przepracować i szuka korzystnych dla siebie rozwiązań.
Koncentracja na celach i problemach
Terapia poznawczo-behawioralna CBT koncentruje się na konkretnych problemach pacjenta oraz na celach jakie on chce osiągnąć w życiu. Wspólnie z terapeutą pacjent wyznacza sobie cele jakie chce osiągnąć oraz określa problemy, które pragnie rozwiązać. Na każdej sesji omawiane są problemy, które aktualnie nurtują pacjenta – terapia skupia się na ich rozwiązaniu.
czytaj też:
CBT – orientacja na teraźniejszości
Terapia CBT skupia się na problemach, które są tu i teraz, jak można je rozwiązać, jak im zapobiegać, jak poprawić samopoczucie pacjent . Na sytuacjach, które obecnie wywołują u pacjenta dyskomfort. Analizuje się aktualne, bieżące problemy, rzadko wraca się do przeszłości, do dzieciństwa, chyba że pacjent wyraża taka potrzebę, a terapeuta widzi, że taki powrót może pomóc w rozwiązaniu obecnej sytuacji i w zrozumieniu przekonań pacjenta.
Psychoedukacja w CBT
Przez cały czas trwania terapii uczy się pacjenta modelu poznawczego. Jak sam może wpływać na swoje emocje, na swój nastój wyłapując pojawiające się myśli. Terapeuta uczy pacjenta jak może sobie pomagać w przyszłości. Z każdej sesji pacjent otrzymuje notatki, które może, a nawet powinien, samodzielnie wykonać. Czyta odpowiednią literaturę o tematyce poznawczej. Psychoedukacja pomaga pacjentom w walce z nawrotami choroby, gdyż sami już we wczesnym etapie potrafią rozpoznać, ze coś złego czai się za rogiem i potrafią temu zapobiec.
Krótkoterminowość
Terapia CBT charakteryzuje się krótkoterminowością. Trwa od kilku do kilkunastu sesji, od 4 do 14 sesji, w zależności od stanu pacjenta. Zazwyczaj spotkania odbywają się raz na tydzień, później mogą być raz na dwa tygodnie czy raz w miesiącu, kiedy stan pacjenta jest stabilny. Po zakończeniu terapii mogą zostać wprowadzone tzw. sesje podtrzymujące, spotkania raz na trzy miesiące, tak aby pacjent jak najlepiej mógł przystosować się do ostatecznego rozstania.
czytaj też:
Ustrukturyzowany charakter
Terapia CBT to terapia ustrukturyzowana, oparta na rozmowie. Każda sesja toczy się według planu – oczywiście nie trzeba trzymać się go sztywno, ale najlepiej byłoby gdyby początkujący terapeuci trzymali się struktury sesji. Na początku sesji jest krótki przegląd poprzedniego tygodnia, pacjent mówi o tym co się wydarzyło, o nasileni swoich objawów. Omawia się działania jakie pacjent podjął po ostatniej sesji. Trwa to około 5-10 minut. Następnie terapeuta wspólnie z pacjentem ustalają problemy, które powinny być przepracowane na bieżącej sesji. Omawianie problemów to główny temat sesji, zajmuje około 20-30 minut. Następnie ustala się plan działań na kolejny tydzień, prace domowe pacjenta. Na koniec jest podsumowanie i ocena sesji przez pacjenta. Trzymanie się pewnego planu daje pacjentowi pewien poziom bezpieczeństwa, pacjent wie na czym stoi,terapia jest bardziej dla niego przejrzysta i zrozumiała, i pacjent czuje, że również ją współtworzy.
Klasyfikacja myśli automatycznych
Każdy z nas ma setki myśli automatycznych. Terapia CBT uczy, jak mamy je wychwycić I rozpoznać, i jak powinnyśmy się do nich odnieść. Czy mamy je brać za prawdy absolutne, czy raczej może z nimi prowadzić dialog?Terapia ta sprawia, że nasze myśli, o jakiejś sytuacji zewnętrznej czy wewnętrznej, staja się bardziej realne, przystosowawcze i mniej oceniające nas samych i otaczający nas świat.
Techniki terapeutyczne
W terapii CBT wykorzystuje się wiele technik, które pomagają terapeucie i pacjentowi w wychwyceniu głównego problemu. Stosowane są techniki poznawcze, które w głównej mierze ukierunkowane są na naszym myśleniu, wyłapywaniu wszelkich zniekształceń poznawczych, na rozpoznawaniu naszych wzorców myślenia. Stosowane są również techniki behawioralne, które dążą do zmiany zachowania oraz techniki innych szkół terapeutycznych, jeżeli jest taka konieczność.
Źródło: „Terapia poznawczo-behawioralna” – Judith S. Beck
